“zorgt u voor een geldig identiteitsbewijs?” vroeg de medewerkster van het verpleeghuis vriendelijk aan me .. en nog een keer.. en een paar weken later nog een keer… “natuurlijk.. gaan we doen!.. regel ik!” …

Vandaag kwam ik er niet meer onder uit. Het moet gaan gebeuren. Mijn moeder had geen bewijs meer. Ik heb stad en lande afgezocht om iets te vinden van haar thuis en vond uiteindelijk een rijbewijs. Dit kon ik gebruiken om de eerste zaken te regelen maar het kreng verliep ergens in Juni.. Zorgvuldig als ik ben stak ik mijn lange nek in de grond en deed een perfecte imitatie van een struisvogel gedurende een paar weken.

Continue reading →

Langzaam schuifelt ze door de gang… voetje voor voetje… hoofd een tikkeltje naar beneden en hand aan de reling. Ze gaat ergens naar toe maar komt steeds weer op dezelfde plek…

We vangen haar op en de aandacht vind ze fijn, ze lacht… maar net als bij een kind liggen lachen en huilen dicht bij elkaar. Ze lacht en haar ogen worden roder… eigenlijk wil ze huilen… Mijn kinderen eerst en daarna Bri.. ik kom al laatste. Eenmaal voor haar gezicht kijkt ze me aan, “wie is dat ook alweer… waar ken ik hem van” zie ik haar denken… en even daarna knuffel ik haar. Of ze me herkent, ik weet het op dat moment niet maar ze schiet vol, waarschijnlijk omdat de knuffel ergens een instinct.. een oud gevoel aanwakkert.

Ik haal haar jas en kom op haar kamer. Mijn moeder is een makkelijk mens, altijd geweest en dat is soms lastig. Ze heeft een kamer alleen en die is zo nu en dan nog wel eens nodig voor een medebewoner die het zwaarder heeft dan haar. Ze bellen dan altijd keurig op en vragen of ze tijdelijk naar een meerpersoons kamer mag. Ik heb daar niet zo’n probleem mee maar vraag altijd aan de medewerkers haar in de gaten te houden of ze er zelf moeite mee heeft. Het heen en weer pingpongen van een mens is nooit goed .. zeker niet als je al niet meer weet wat je 1 minuut hiervoor hebt gedaan… aan de andere kant weet ze waarschijnlijk niet eens wat haar kamer is…

Ik was dus op haar kamer en schrok van de leegheid… steriel bijna… verdomme hoe kan ik dat nou vergeten.. Geen lijstje, geen foto, geen kleur… een lege witte kamer met een bed en een vieze kast…. Maakt me verdrietig dat ik dat niet eerder heb gezien…

Ik pak haar jas want de zon schijnt… en als de zon schijnt wil ik graag met haar de zon in. Lekker even genieten van de nazomer zon. Ik trek haar de jas aan en met zijn allen schuifelen we door de gang. Het gaat langzaam… heel langzaam… af en toe huilt ze en dan tikt ze me weer aan en zegt “wat luistert die hond goed he?” omdat ze Bri met hond voor ons ziet lopen…

We komen buiten en ik haal koffie voor ons… ze zit weer tegen huilen aan. Onrustig te wippen op de stoel en duidelijk ongemakkelijk… Het is dat moment dat we alles uit de kast moeten halen. ik zoek naar het laatste restje energie en begin haar op te vrolijken.. grapjes, anekdotes herinneringen… alles wat ik maar kan verzinnen  om haar weer even terug te halen. Met veel moeite drink ze een slok koffie. Haar hand gaat naar het kopje en in plaats van naar haar mond gaat ze richting de schotel om daar de koffie op te laten lopen. We helpen haar en zeggen “nee in je mond ma, niet op het schoteltje…” ze kijkt met een lege blik en twijfelt even… ze gaat gewoon door …. ik moet haar hand pakken en die naar haar mond begeleiden om de slok koffie op de juiste plek te krijgen…

Lekker we hebben zeebanket chocolade meegenomen, ma is en was altijd een lekkere snoeper.. had altijd wel wat lekkers in huis.. ze was de droom voor elke marketeer die wat nieuws wilde proberen 🙂 .. Ze geniet van de chocola en de aanwezigheid van de kinderen doet haar goed. Samen komen we heel langzaam weer op een punt dat ze kan lachen en iets meer gelaten oogt.

Laatste slok koffie en ze houd de slok in haar mond alsof ze bang is te slikken.. … … ze zou toch nog wel weten hoe ze moet slikken? Geloof het of niet maar het einde van het leven van veel Alzheimer patiënten komt doordat ze niet meer weten hoe ze moeten eten en drinken!… ik schrik daar wel van… zo snel? … Gelukkig slikt ze door…

Menno Jr loopt naar de buggy waar Nick in zit en staat gebukt met zijn kont naar mijn moeder toe… en heel even.. heeel even is ze er.. vanuit het niets… haar ogen glinsteren van ondeugd … ze kijkt me aan en gaat met haar hand naar de kont van Menno Jr en maakt een knijp beweging… ze lacht met een ondeugd in haar ogen die ik zo herken.. de glim op haar gezicht… man wat is dat fijn…

Ze lacht en doet het uiteindelijk niet maar de lol was er.. wel 15 seconden lang….

Gelukkig zegt ze heel af en toe mijn naam.. en is het net alsof ze weet wie ik ben… maar die 15 seconden… onbetaalbaar!!!!

Langzaam lopen we terug naar de huiskamer waar een bord met brood op haar wacht, ze gaat zitten en eet… ik knuffel haar en ze vraagt of ik niet te lang weg blijf… “nee ik ben er straks weer ma… echt waar…”….

Ze duikt weer weg in haar kleine wereld en verlaat iedereen om haar heen…

Enorm triest en verdrietig (alweer) verlaat ik haar maar voel gek genoeg een voldoening… dat beetje energie .. dat was voldoende om haar even op te laden… 15 seconden om precies te zijn…

Menno

“Hoe gaat het met je moeder?” vragen best veel mensen mij.. sommige omdat ze haar kennen en sommige omdat ze haar via mij kennen. Je bent snel geneigd om te zeggen “ja hoor.. goed” gewoon omdat dat makkelijker is. Je wilt ook dat het goed gaat met haar…

Maar goed, nee dat gaat het al een hele tijd niet meer. “We” passen ons aan en nemen de situatie zoals deze is. Ze is gewoon ver weg meeste van de tijd. Jammer is het dat mensen die lang en veel in haar leven geweest zijn eigenlijk niets meer van zich laten horen.. ja ik weet dat is tweerichtingsverkeer maar toch… Soms hoor je .. “ja maar je verteld ons niets”… en dat klopt.. niet omdat je dat niet wilt maar gewoonweg omdat je niet alle nummers hebt en de tegenwoordigheid van geest iedereen af te bellen als er wat is. Als dat een reden is om niet veel van te laten horen dan … sja.. dan weet ik het ook even niet meer.

Sommige zijn te oud en hebben zelf te veel zorgen om aandacht aan een ander te besteden.. ook goed.. hebben we zelf ook wel eens last van… maar botweg niets meer laten horen.. ik weet het niet.

Nee ze is niet hetzelfde meer en nee zo lachen als vroeger doet ze niet meer maar ze is elke keer weer blij met aandacht.. van mij, het gezin of gewoon een “vreemde”… We waren daar vanmiddag en er liep een dame langs.. ze kwam terug en zei “die vrouw.. die houd van jullie.. ze straalt helemaal als je jullie aan het bekijken is!” dat was zo mooi om te horen.. van een wildvreemde… en dat bedoel ik.. of ze weet wie we zijn? Geen idee… maar dat ze weet dat ze omgeven is door mensen die op de een of andere manier om haar geven.. dat weet ze…

Neem niemand kwalijk dat ze niet meer komen… het is ook niet makkelijk een omhulsel te zien met vaak lege en onzekere ogen.. iemand die je na heeft gestaan.. dat is niet makkelijk maar als ik zie wat het met haar doet.. dan kan ik alleen maar hopen dat er mensen blijven komen..

Menno

Daar zit je dan… in een leeg koud huis, de tuin is overwoekert en de spinnen nemen langzaam de buitenkant over. Binnen koud… leeg… geen leven. Op het aanrecht staat de vaat nog als een flink aantal maanden geleden.. Jas aan de kapstok en schoenen in de gang.

Op de bank ligt het kleed.. het kleed dat ze graag om haar heen deed als ze het fris had… de krant ligt er ook nog… niet dat ze die nog echt las maar ze probeerde het wel…

Boven ligt het bed nog opengeslagen, alsof ze er net is uitgestapt… tandenborstel en kammen in de badkamer… overal papiertjes en rare voorwerpen op rare onverwachte plekken.

Ik ben in het huis van mijn moeder… het huis waar ik kwam wonen toen ik 9 jaar oud was en waar ik 15 jaar later weg zou gaan om mijn eigen leven te gaan leiden.. Het huis waar ik 2 weken terug ben geweest toen mijn vader overleed… het huis waar ik elke dag van de week wel even kwam om te kijken hoe het ging…

Januari dit jaar was het over, na een lange zorgwekkende periode viel mijn moeder van de trap en werd het crisis opvang systeem in werking gesteld. Dezelfde dag nog was ze weg.. zo maar van de een op de andere dag. Weg naar een nieuw huis.. een waar ze haar in de gaten konden houden.. een waar ze de zorg zou krijgen die ze verdiende…

Het huis bleef achter… Boven op mijn oude kamer had mijn vader, nadat ik met het verlaten van mijn laatste broer thuis een grotere kamer in was gegaan, zijn plekje gemaakt.. er stond ook een beetje was en een radio. Een grote bruine kast en een kleding kast. In deze kasten was mijn vader. Alles netjes op orde gesorteerd.. de elastieken bij de elastieken.. de belangrijke papieren bij elkaar. Het was een systeem.. We dolde hem wel eens als hij weg was en legde dan een paar dingen anders… elke keer merkte hij dat 🙂 …

Ik deed de kasten open en verdomd.. hij was er nog steeds.. ruim 15 jaar later zat zijn systeem er nog in.. ondanks dat mijn moeder alles maar dan ook alles verplaatste in huis zat zijn systeem er nog in… De rest van de kamer was een enorme puinhoop.. alles door elkaar en geen enkel systeem… maar de kasten .. ja die wel .. ontroerend om te zien.. even was hij er weer bij…

Ik was daar bezig … er moet wat gedaan worden.. spullen moeten worden uitgezocht en weggegooid.  het kan niet anders.. het huis moet leeg. Voordat ik er aan toe kwam ben ik elke kamer doorgelopen en elke kamer heeft herinneringen.. elke kamer geeft een inzicht van de laatste tijden die mijn moeder in “haar lekkere huisje” zoals ze dat altijd zei.. Meerdere uren heb ik er over gedaan… en meerdere tranen zijn gevallen…

Ik ben begonnen met de kast.. beneden.. de kast van haar moeder.. die haar altijd het gevoel gaf dat haar moeder er toch een beetje bij was. Zij is eind jaren 80 na een lang ziekbed overleden.. de laatste 5 jaar van mijn oma kon ze niet meer praten. Ze had 11 hersenbloedingen gehad en inmiddels onherstelbare schade aan haar spraak en linkerkant van haar lijf.. Ik vergeet nooit.. ze kon alleen maar brabbelen maar zo af en toe heel onverwacht en zeker als ze gefrustreerd was omdat ze niets kon zeggen dan zei ze uit het diepst van haar hart.. “godverredomme…”uit pure frustratie.. maar zo helder zo duidelijk… sja bijzondere oma .. haar foto staat op de kast…

Die kast dus… bovenste gedeelte… helemaal vol … zakdoeken, papiertjes, theedoeken , bakjes, doosjes,dingetjes.. een complete chaos.. elk papiertje moet je doorkijken.. en elk vertelt een verhaal over haar leven alleen in dat huis.. Zo vond ik krantenknipsels waar onze (mijn broers en ik) vermelding van geboorte op staat.. trots bij elkaar gebonden… zo vond ik briefjes met bedragen… voor hoeveel ze verzekerd was .. duidelijk er bij geschreven.. “Crematie” .. alsof ze het wist dat ze ooit die beslissing niet meer zou kunnen nemen…

Het is een hele rare gewaarwording.. in haar huis.. snuffelen door haar spullen.. een doos op tafel en een vuilnis zak er naast.. wat gaat weg.. wat niet… waarom? …

Het is een raar idee… ze zit levend en wel 2 kilometer verderop… op haar stoel volledig in haar eigen vaak trieste wereld… en ik… ik snuffel door haar spullen.. het voelt vies… heel vies…

Menno

ps, kreeg van een lieve tweep (dank je Nicole!) een mooie tekst.. geschreven door wijlen Jos Brink.. past er mooi bij…

Een adressenboek, een notitieblaadje
Annie morgen jarig. Achtentwintig maart is Annie blijkbaar jarig.
Nooit gehoord van Annie gehoord
Een paar sloffen vind je. En een filmsterplaatje

Zomaar niks, een plaatje. Waarom dat bewaard is
Weg ermee. Want alles willen houden kan niet

Het Troskompas, en Varopabrood
Z’n bril, z’n Dentofix, een doosje schroeven
Wees eerlijk, zou je zelf die rotzooi hoeven
‘t Was van je vader, ja, maar die is dood
Wat is een potlood nog, een schemerlamp
Wat is een foto van nog voor z’n trouwen
Nou ja, die hou je dan, je mag toch wel iets houwen
1921, Pinksterkamp

En dat adressenboekje, een notitieblaadje
Het portret van mama in een Hemalijstje
En naast de laatste post de sleutels van de wagen
Een stapel foto’s, achter in een laatje
Nooit es ingeplakt. He, wie is dat meisje
Is dat tante Mary? Moet ik ‘r toch eens vragen

“Hoe gaat het vader? Heb je weer wat trek
Je hebt wat tijd nodig om uit te zieken
We zullen ‘n jonge vent van je fabrieken
Je gaat niet dood. Welnee zeg, ben je gek
De dokters zijn vandaag wel zo geleerd
Kom, nou niet huilen pa, ik ben toch bij je?”
Je vader is een kind dat ligt te schreien
Mijn God, de rollen zijn wel omgekeerd

En dat adressenboekje, een notitieblaadje
Annie morgen jarig, Annie of Trudy of Lize
‘t Zijn levens in een leven, namen, namen, namen
En die sloffen vind je. Sloffen! God wat haat je
Zo’n postume schoonmaak. En de directrice
Zeurde: “Ach meneer, dat doen we morgen samen”

En het kan niet samen. Want zo’n afscheid is
Geen zaak van hem en mij met nog een vreemde
Je zoekt je weg alleen als een ontheemde
Je doet het nog es, de begrafenis
Je legt zijn hele leven op een rij
In dode dingen die zijn uitgezworven
De dingen die met hem zijn meegestorven
Gestorven, net zoals het kind in mij…

Tekst: Jos Brink, muziek: Henk Bokkinga

We lopen binnen en ik zie het direct, langzaam schuifelend aan de relingen die aan de muur bevestigd zijn loopt ze door de gang. Rode ogen en neergeslagen gezicht. Was al een paar dagen niet geweest en keer eigenlijk uit naar een iets dat we de laatste weken hadden. Beetje lachen, kijken en genieten van de najaarszon… helaas…

Ik roep haar en ze kijkt langzaam op… normaal een blij gezicht omdat ze een voor haar vriendelijk gezicht ziet… nu direct tranen in haar ogen. Ze weet niet we ik en we zijn maar door de aandacht en misschien een vreemdsoortige herkenning geeft ze toe aan haar schijnbare verdriet. Ik vraag haar of ze lekker mee gaat een kopje koffie drinken en even lijkt ze om te slaan en vrolijk te worden. Ook het aanzicht van Mira (de hond) en Nick de jongste die in de buggy eens keurend omhoog kijkt naar oma.

Het bijzondere is dat de fysieke staat van mijn moeder direct gelinkt is aan haar psychische staat. Is ze vrolijk en opgewekt dan loopt ze rechtop, hoofd naar voren en met redelijke pas… is ze terneergeslagen loopt ze met veel twijfel en langzaam. Ik geef haar een arm en neem haar mee de gang in. Het gaat langzaam… heel langzaam… onderweg brabbelt ze wat en af en toe begint ze te snikken. Ze kan vandaag slecht tegen herrie en de vreugde kreten van Nick die onderhouden wordt door zijn zus voelen bij haar als gillen en onwenselijk.

Buiten schijnt de zon en ondanks dat het niet heel erg warm is geeft de zon voldoende reden om lekker buiten te zitten. Ook hier als ze in slechte staat is heeft ze het altijd koud… vandaag niet anders. Ik hang mijn jasje over haar heen en dat helpt. Iets drinken is wat we altijd doen, koffie, sapje en soms wat lekkers er bij.. ik beperk me tot drinken… Ik vraag aan haar wat ze wil drinken…

“ja… euh… … ja… he?”

of je wat wilt drinken ma…

“ja dat is goed….”

Wat wil je hebben?

“he? oh.. wat een lekker klein jong is dat toch… ”

Ja inderdaad.. lijkt op zijn vader he…

“he? .. ja tja… weet je nog dat vanmiddag iets doen….”

Ja was goed he? .. maar wil je koffie? of iets fris?

“even denken .. eeh.. sja… ” *ze heeft iets aan haar handen.. er zit niets maar ze legt het maar op tafel neer..*

Koffie? zal ik koffie meenemen? Lekker warm…

“ja eeuh.. koffie? ja… weet jij nog wat toen ..dddd sja ach weet nee”

Ik neem lekker koffie mee….

Terug aan tafel met koffie en snoepjes (die zachte gekleurde gesuikerde snoepjes)… Ze heeft een enorme snotneus die al door Bri meerdere malen was schoongemaakt maar de zakdoeken waren op. Gil haalt wat extra servetjes. Ik vraag haar of ze een snoepje wil en krijg eigenlijk geen antwoord. Ze zit op haar stoel en zit alsof ze elke moment snel op moet staan..onrustig en steeds met haar hand. Ze heeft in haar hoofd steeds het idee dat er iets in haar hand zit.. of aan zit. De hele tijd zit ze er aan te frummelen en houd ze haar duim, wijs en middelvinger strak tegen elkaar aan. Vaak doet ze haar hand boven de tafel en probeert er af te krijgen wat er heel niet zit.

Of ze een snoepje wilde had ik gevraagd eerder… haar neus is weer vol en ik geef haar een servet, “voor je neus te snuiten ma” roep ik nog en ze doet de servet rechtstreeks in haar mond…. Even geen idee wat er mee te doen zit ze daar met een servet in haar mond.. als de situatie niet zo wrang was geweest had ik er waarschijnlijk (met haar) heel hard om gelachen ooit…

Ze pakt 1 keer haar koffie terwijl we er waren.. neemt 1 slok en zet het kopje achter de schotel neer..  Haal je de schotel weg zet ze het kopje gewoon weer ergens anders neer. Wij hebben haar meerdere malen gewezen op de koffie maar op een verdwaasde blik en een soort van pakken na is de koffie verder koud weggegaan.

Terug naar de woonkamer lijkt ze even iets op te leven maar echt opgewekt zal ze niet worden. Op een slenter gangetje lopen we terug, ik probeer nog op een manier tot haar door te dringen maar de apathie neemt langzaam maar zichtbaar zeker steeds meer van haar leven over…

Alweer snikkend blijft ze achter.. aan tafel met een mopperaar, een iemand die nog verder is dan haar en een ander… en ik betrap me er op dat ik steeds meer moeite krijg moed te verzamelen haar te bezoeken… en dat voelt heel slecht…

Het zal ook niet gebeuren, tot haar laatste ademstoot zal ik er lastig blijven vallen…

Menno