5 jaar

Gisteren was je 5 jaar dood. Ik zeg bewust dood want dat was de dag dat je lichaam eindelijk besloot er mee op te houden. Je was al veel eerder weg, een jaar of 6 daar voor eigenlijk al.

5 jaar later is alles gewoon doorgegaan. De wereld stond niet stil en de zon kwam gewoon elke dag weer op. Mensen gingen gewoon naar hun werk en de winkels elke dag weer open. Kinderen verwisselden van klas en school. Maakte mooie en minder mooie dingen mee en leerden elke dag.

5 jaar later ook nog geen steek dichterbij een oplossing. Nog steeds krijgen te veel mensen de diagnose Alzheimer of dementie in welke vorm dan ook. Elke dag worden er weer hartverscheurende momenten beleefd. Elke 5 uur is er weer iemand die zijn of haar doodvonnis krijgt. En ja we snappen het beter, gaan er anders mee om maar het hart van de zaak blijft dat iemand waar je van houd binnen niet al te lange tijd zal zeggen “wie ben jij eigenlijk?”

5 jaar later herinner ik je lach, je lief zijn, je altijd klaarstaan. Jij die je altijd wegcijferde voor kinderen en anderen. Bijna altijd goed gehumeurd. En die lach, die bulderende harde lach…

5 jaar later en we zijn gewoon doorgegaan. De aarde draait en de kerst komt er aan.

5 jaar later, de wereld al 5 jaar iets minder mooi zonder jou om ons heen.

5 jaar later, mis je nog steeds.

X

Wat zie je?

Weet je, als ik naar mijn moeder ga en naast haar bed sta dan voel ik me machteloos.  Ik baal dat ik niets kan doen aan haar leven. Ik kan haar een knuffel geven en kussen. Kan tegen haar aan praten en kijken. Meestal ga ik uiteindelijk toch huilen.. pure machteloosheid.

Ik zie soms in de ogen van mijn moeder de moeheid van het leven. Alsof ze me stiekem vraagt of het niet genoeg is geweest.

En als ik dat denk te zien denk ik maar 1 ding… ja ma het is genoeg geweest.

Pure machteloosheid. ..

image

Eerlijk?

Ze staat in de gang achter een bankje, het is een zitje wat rond een scene is gezet. In die scene of beter gezegd decor staan een tweetal herten achter een hekje. De bank staat er om rustig op te gaan zitten en genieten van dat decor. Het is een uithoek in de gang waar anders de eenzaamheid je zou overvallen als Robin Hood een rijke gezant van de koning. Ze loopt al een tijdje krom tegenwoordig en je herkent haar gestalte direct. Haar beperkte grijze sluike haren, het verrimpelde veel te oude gezicht en haar tandeloze mond.

Ze ziet mijn dochter en steekt haar arm omhoog. De verweerde botten en lichaam laten het niet toe de arm al te hoog te krijgen waardoor het lijkt alsof ze haar hand en arm reikt naar de persoon die zie ziet. Een soort van glimlach komt op haar gezicht en ik heb de ijdele hoop dat het een goede dag is.

Ze draait zich om en wil verder lopen, geen acht slaande op ons. Ik benader haar van achteren en roep “ha Ma” en even kijkt ze op. Ze kijkt me aan en na een neutrale uitdrukking begint ze te snikken… en ik weet het al.. het is geen goede dag.

We lopen door de gang naar het restaurant waar we altijd een kopje koffie gaan drinken. Ze ziet inmiddels de kleine jongen en junior. Ook Bri krijgt een kleine lach en ze kussen elkaar. Ik neem haar vast mee het restaurant in en zoek een tafel uit, zet de stoel klaar en help mijn moeder te gaan zitten. Zoals vaak kijkt ze naar de tafel en begint te vegen. Er ligt wat op in haar beleving al is de tafel brandschoon. Met de precisie van een huisvrouw die haar leven lang niets anders heeft gedaan veegt ze de tafel in haar bekrompen geest schoon. Het restant wat aan haar handen zit probeert ze krampachtig van haar handen af te schudden. Ik zie dat er niets zit maar dat haar proberen te vertellen is een onmogelijke taak en dus help ik haar met de hand schoonmaken.

Ze zit niet op haar gemak, haar handen stevig geklemd om de leuningen van haar stoel. Haar lichaam staat naar voren, klaar om op te staan. Ze wipt een beetje heen en weer en snikt, ze snikt maar door. Meestal kunnen we haar nog we uit een dergelijke dip krijgen maar deze keer is het echt verspilde moeite. Haar bui is onrustig en triest. Ze kijkt me aan met een blik of ik het niet begrijp. “Ik kan toch zien dat ze iets moet? Ze moet ergens heen, dingen doen en wel nu.. waarom ziet niemand dat nou?” Een mompel komt uit haar mond en ik denk iets te horen van “mag ik nou eens iets vertellen?” maar daar blijft het mij. Het snikken gaat over in een langzaam en hartverscheurend gehuil. Haar lippen krommen zich naar benden zoals alleen kinderen dat eigenlijk kunnen. Puur verdriet… en ik heb geen idee waarom.

De koffie staat inmiddels op tafel en na wat herinneringen dat deze er staan wil ze wel een slok nemen. Ik probeer haar zo min mogelijk te helpen in een futiele poging de cellen die er nog zijn actief te houden. Ze pak haar koffie alleen neem ze het schoteltje in haar hand met het kopje daar op en probeert zo te drinken. Dan kan ik niet anders dan haar helpen.

Even word ik afgeleid door Herman, een bewoner die rondloopt (meer doolt dan loopt trouwens) met een blik alsof hij je elk moment kan neer hoeken (wat op zich heel goed kan want hij is amateur boxer geweest vroeger!). Hij staat achter mijn kinderen en bekijkt de stapel jassen die op de stoel tentoon is gesteld. Hij pakt de jassen en weet dat hij er iets mee moet doen maar niet precies wat. Ik loop naar hem toe en spreek hem vriendelijk aan. Of ik de jassen zal opruimen voor hem. Zijn woeste nietszeggende blik verandert langzaam in een vriendelijke lach en hij geeft mij de jassen. Met mijn arm op zijn schouder vraag ik hem of het verder goed gaat en met een vriendelijke lach beantwoord hij mijn vraag met een volmondig “ja”. Nadat ik de jassen heb opgeruimd vervolgt Herman zijn dooltocht door het pand en verandert weer in de afwezige Herman met immer gebalde vuisten.

Niets helpt, een grapje komt niet meer aan. Praten over vroeger is zinloos en alleen de jongste die we bij ons hebben weet nog een andere uitdrukking op haar gezicht te toveren… voor 1 seconde. Ik knuffel haar nog maar eens en leg even mijn hoofd op haar schouder. Haar ogen en wallen onder de ogen inmiddels nat van het huilen. Der neus loopt en zowel haar neus als het verdriet is niet te stoppen.

Ze blijft proberen op te staan en weet dat ze iets moet, “alles behalve hier” zie je haar bijna denken. Weg .. en ik besluit haar verlangen op te volgen. Ik neem haar mee aan de arm en we lopen langzaam terug. De kinderen nemen afscheid en geven haar een kus. Junior loopt mee met me en samen flankeren we mijn snikkende en snotterende moeder/oma door de gang, terug naar de huiskamer.

Onderweg blijft ze huilen en alles wat ik hoor is een zware adem afgewisseld met een diepe huil. En langzaam sloffen we door de gang. In de huiskamer is het tijd voor het avond eten en iedereen zit al aan tafel. Ze blijft huilen en snikken. We vegen nog eenmaal haar neus af en ik knuffel haar nog eens extra hard. Ze vind het heerlijk en schurkt haar hoofd zachtjes tegen het mijne. Ik krijg inmiddels een kus toegeblazen van een andere vrouwelijke bewoner die mij in het laatste jaar wel vaker aanspreekt. Het is een prettige afwisseling.

Mijn kinderen geven haar nog een knuffel en we laten haar alleen, in al haar wanhoop en verdriet. Wetende dat we er geen ene reet aan kunnen doen… En terwijl ik naar de uitgang loop en door het raam naar dat wanhopige hoopje mens kijk denk ik “het is verdomme niet eerlijk!

Hoofdstuk 10: Vergeet me niet…

Klik voor vorige hoofdstuk

Niets staat vast, dat weten we inmiddels wel allemaal. Niets behalve het feit dat er een moment komt dat je stopt met ademhalen en langzaam het leven uit je lijf loopt.. al moet ik je zeggen dat ik nog steeds hoop dat dit mij bespaard blijft maar dat geluk zal ik wel niet hebben 🙂 .. Niets is zeker, je wordt geboren en droomt van van toekomst. “Als ik straks 12 ben dan…” denk je.. en “als ik straks 16 ben dan mag ik op de brommer!” en geloof me.. ik was een heule coole dude op de brommer.. met permanentje (oh mijn god als die foto’s maar nooit opduiken!) en owja.. ik was 14… (sorry oom agent!) Ik ben lui geboren.. deed er een tijdje over voordat ik besloot te komen (2 weken extra) en daarna niet veel beter. Ik woonde vrij ver van school, een kilometer of mwah.. 7 denk ik.. met de fiets.. hmm niet echt mijn ding.. trappen enzo je weet wel en ik had/heb een broer.. met brommer… ergo .. oplossing.

Mijn moeder was een lieve moeder, een aanhankelijke moeder.. veel knuffelen en aandacht deed haar groeien. Het was ook een chantage middel vroeger of laat ik het anders zeggen een zwakte van haar 😉 .. Of het komt om dat ik de jongste was of omdat ik gewoon heel lief was (de laatste ik weet het..) maar alles kreeg ik bij haar gedaan. Nooit verkeerde dingen nooit geld maar gewoon … leuke dingen. Later thuiskomen, op mijn 14e op de brommer … uitgaan.. roken… beetje drinken.. het maakte haar niet zoveel uit. Temeer omdat ze wist dat het wel goed kwam.. 7 sloten enzo..

Ik heb me vaak afgevraagd waar dat eindeloze vertrouwen vandaan kwam.. maar ik denk dat ik het weet. Ze hoopte en wist stiekem wel dat ik mijn weg wel zou vinden. Dat ik wel zou weten wat goed en fout was .. mijn grenzen zelf wel kon vinden. Denk dat de 2 voor mij de weg wel geëffend hebben waardoor ik het makkelijker had. Zo reden we vaak samen naar mijn Oma in het verpleeghuis.. ik was 16 en zij reed automaat .. (een ooeerrrlelijke C kadet, roestbruin.. alleen mooi verpakt in een vierkant geperst pakket van 1 bij 1  …) en jawel.. ik mocht rijden. Rustig en beheerst.. niet te snel en oplettend.. Achteraf denk ik dat ze peentjes heeft gezweet in de auto.. dat zag ik.. (mede aan de nagels die in haar handen afgedrukt stonden..) .. ze vertrouwde mij.. volkomen…

Ik kon bij haar mijn diepste geheimen kwijt, dingen die  je met niemand anders delen kunt.. uit schaamte of uit schuld. Alles kon ik met haar delen. Ze oordeelde niet, ze zei haar ding en gaf raad waar mogelijk maar oordeelde nooit. Ik heb haar nooit betrapt op oordelen… Stiekem had ze wel een eigenschap die vele van haar generatie hadden.. ze keek wat meewarig aan tegen “buitenlanders” .. (mooi moment in deze tijd van gedoogbeleid enzo..) .. Ze had er absoluut geen hekel aan maar toch een vooroordeel. Regelmatig kwam ik bij haar thuis en vertelde ze dat “ze met een donkere jongen/meisje had gesproken en die was best aardig..” daarmee suggererende dat dit geen normaal gedrag zou zijn..  Ik heb het haar vergeven, ze bedoelde het goed maar soms kwam het bij haar (net als bij mij) een beetje rottig de strot uit 🙂

Aandacht, ze genoot er van, een knuffel een kus een aai… Ik merk naarmate ik ouder wordt dat ik niet anders ben.. aanhankelijk en altijd op zoek naar een aai, knuffel of kus. Zonder dat leven zou geen leuk leven zijn. Ze is vandaag de dag niet anders.. Ze is ver heen vaak en niet meer te volgen. Gisteren nog liepen we naar haar toe en ze leek opgewekt. Eén blik, één aai, één kus is genoeg haar terug te brengen naar de bikkelharde realiteit. .. Ze mist het.. de aandacht, de liefde om haar heen. Niets ten nadele van het verzorgend personeel maar de zorg is zo uitgehold dat er voor de dagelijkse zaken al geen tijd is laat staan voor wat extra aandacht. Je ziet dat het haar verteerd… Machteloos kijk ik toe, kijk ik hoe ze wegkwijnt… kijk ik hoe ze vereenzaamt… machteloos.

Vroeger kon ze zelfs mee op vakantie, en ik weet niet hoe jullie dat ervaren maar dat is een BIG deal. Het is mijn moeder en ik pik voldoende maar het is ook iemands schoonmoeder. En 2 weken op pad met je schoonmoeder staat voor velen gelijk aan een gezellig dagje folteren in de oude kelder van de SS.. Broodje mee, capri sonne en gezellig dagje met haken en andere scherpe voorwerpen prikken op plaatsen waar dat eigenlijk niet zo gewenst is.. Bij ons kon het.. gewoon om wie ze was, gen bemoeial, geen (ver)oordeler… gewoon.. gezellig. Ze had een talent die niet velen hebben, ze kon zichzelf wegcijferen zonder weg te cijferen.. Dat is niet zoals “ik ben een beetje zwanger” al klinkt het net zo vaag.. Ze had de talenten om ideeën en gedachten de jouwe te laten worden.. de kracht (nee niet macht!) om haar idee het jouwe te laten worden zodat jij er van kon profiteren. .. Dat was haar kleine geluk..

Achteraf gezien was ze denk ik wel gelukkig, gelukkig met haar man, mijn vader.. (en nee zo gewoon is dat niet tegenwoordig!) ..  Ze knuffelde veel en maakte grapjes.. ook wel eens ruzie maar die kan ik op 1 hand tellen… (Red: ter info, Menno heeft 32 vingers) ..

Haar nu zien en weten dat ze eigenlijk ongelukkig is als we komen omdat de knuffel haar het gevoel geeft dat ze niet alleen is maakt het komen soms pijnlijk. .. Haar afwezigheid en gemis tot communiceren maakt haar zwak, moedeloos, zwaarmoedig… en wij.. wij drijven mee.

Zou haar graag nog eens vertellen wat een gelukkig jeugd ze me gegeven heeft. Haar vertellen wat een goed werk ze heeft geleverd.. Haar vertellen dat die grenzen inmiddels wel duidelijk zijn.. haar vertellen dat ik in zoveel op haar lijk…

Maar ik kom maar tot “wat was je aan het doen…?”  wetende dat ik daar nooit meer een antwoord op krijg….

Het is een cliché, maar voor je eigen rust en schuldgevoel.. vertel zo nu een dan eens wat je van iemand vind.. Leuk of niet… het helpt.. want voor je het weet.. ben je vergeten wat de ander nou zij…

Hoofdstuk 9: Alleen…

Klik voor vorige hoofdstuk

Toen ik eenmaal hoorde dat mijn moeder elke nacht aan het spoken was in haar huis pas toen werd het langzaam duidelijk. De vele vragen, de “wat heb ik je een tijd niet gezien jongen” en het vragen naar mijn vader die al 14 jaar dood was ten tijde van dit gebeuren. Mijn moeder had buiten het Alzheimer probleem nog een probleem… ze was alleen…

Alleen, een lastig definieerbaar begrip. Je kunt op vele manieren alleen zijn.. ik weet nog wel dat ik me enorm alleen voelde toen ik in de klas een windje wilde laten maar deze spontaan besloot zich op atomair niveau te veranderen in een natte wind… ik voelde me verdomd alleen… Je kunt je alleen voelen als je met je auto ergens in de middel of nowhere staat terwijl deze bovenop een steen geparkeerd staat… Je kunt je alleen voelen in gezelschap omdat je voelt dat je er niet thuis hoort.. Alleen komt in vele soorten en maten.

Mijn moeder was alleen, geen aanspraak voor grote delen van de dag, dat resulteerde in de situatie dat er geen prikkelingen meer waren. Er was geen uitdaging meer in de dag, ze werd niet meer uitgenodigd tot gesprek, discussie of anders. Het was altijd een gezelligheidsdier.. hoe meer mensen hoe beter.. Lekker kletsen op straat en in de winkel. Een praatje bij de pomp of gewoon aan de telefoon! Ik weet zeker dat ik die eigenschap over heb genomen.. Ik lul ook de oren van je kop.. er is werkelijk niets leukers als een volle wachtkamer binnenlopen en iets te hard “goedemorgen” te roepen… Er is altijd wel iemand die verschrikt opkijkt of wakker schrikt.. Ze kijken je een beetje meewarig aan en vragen zich af of ze wat gaan zeggen… De echte bikkels en bikkelientjes doen dat vanzelfsprekend.. de introverte niet en de aso slaapt verder..

Of op straat, liefst op een drukke winkelstraat.. gewoon iemand die voorbij komt gedag zwaaien en dan heel uitbundig alsof je samen minimaal 5 jaar de loopgraven van Normandië hebt gedeeld.. 9 van de 10 zullen zich tot diep in de dag afvragen waar in godsnaam ze je ook weer van kennen…  Heerlijk.. Een benzinepomp binnenlopen zonder praatje is bijna onmogelijk.. heerlijk… Maar zo was mijn moeder ook.. en nu was ze alleen…

Ze begon veel te praten in haarzelf, eerst als ze alleen was en later ook in gezelschap. Ik herinner me haar 70ste verjaardag.. Wij hadden wat georganiseerd bij ons thuis.. niets groots maar gewoon wat vrienden en familie die “onverwacht” in huis zaten toen we binnen kwamen. Ze was blij verrast maar heel stiekem bleef ze toch wat afzijdig op die dag. Wij dachten nog dat ze genoot en haar “kring” aan het bekijken was.. hopelijk met wat trots dat ze dat dan toch maar geflikt had… Van Extrovert naar Introvert… de eerste stappen naar alleen …

Niet alleen en toch alleen.. Een kamer gevuld met vrienden en familie en toch alleen.. Wegzakken in de diepe krochten van de geest… Heel langzaam als moeras…

Hou het in de gaten, eenzaamheid is een zware last die ogenschijnlijk gezonde mensen in no time kunnen transformeren tot zielige hoopjes niets.. het versnelt onrust, lichamelijke toestand en met name de geestelijke toestand. Achteraf .. “kijk je een koe in zijn reet” zei mijn opa wel eens… hadden we eerder moeten ingrijpen.. Het opnemen in het verpleeghuis was gewoon te laat.. Ze geniet nog wel van mensen om haar heen maar je ziet dat ze heel slecht om kan gaan met herrie, onverwachte dingen en  boze mensen.. Nou is er vaak herrie, gooit Joop (zijn naam is aangepast!) met grote regelmaat zijn shirt, broek en alles wat er verder uit te gooien is op de grond.. en rijd Harry (nee-heeee ook niet zijn echte naam) met grote regelmaat op hoge snelheid langs de mensen heen in zijn rolstoel (of er tegenaan!) …

Lag in een deuk van de week, een huiskamer hulp (verder een top mens hoor!) kwam naar mijn moeder toen we haar terug brachten van een rondje koffie in het restaurant.. het was even over 5 en ze eten in de avond meestal brood.. De (overigens top mens) deponeerde het bord met brood voor mijn moeders neus en zegt tegen haar “lekker eten Elly!! Lekker eten hoorrrrrr!!!!”ze zegt dat alleen op een manier dat ik per direct in de houding spring en me afvraag of ik nu of straks 40 pushups moet doen… Mijn moeder kijkt enigszins verbaasd opzij maar houd zich stil… de vrouw (overigens top mens!) komt terug met een vork en weer naast haar hoofd “hier Elly, een vork dat is makkelijker he Elly!! eet maar lekker hoorrrrrrrrrrrr!” terwijl ze de vork in een broodje prikt en deze richting haar mond doet gaan… Mijn moeder kijkt opzij en zegt precies wat ik dacht “zeg, je hoeft niet zo te schreeuwen,… ben niet doof!” … de vrouw (overigens een top mens!) keer nogal beledigd en ik voelde langzaam een druppel gaan.. had ik nou ook maar een 24 uurs luier gehad… Heerlijk.. repliek.. hoe dement ook..

Maar alleen blijft ze… alleen met veel anderen alleen.. alleen in haar hoofd… alleen met haar inmiddels onnavolgbare gedachte… alleen in haar eigen wereld om heel af en toe … heel soms door een deurtje te kijken en even voelen dat ze niet alleen is….