Het is bijna 5 uur, buiten is het inmiddels al donker en in de gangen brand het licht. Het is er warm en behaaglijke. Op de grond ligt linoleum met links en rechts rode randen en in het midden beige lange streep. Elke overgang die het einde van een rol linoleum markeert is voorzien van een aluminium strip die dwars over de gang loopt. Bij elke overgang aarzelt ze en tilt ze haar voeten op alsof ze over een stoep heen moet stappen.

Halverwege de gang dringt een penetrante lucht mijn neus binnen, iemand heeft het toilet niet gehaald en zijn/haar behoefte in een bloempot gedeponeerd vermoed ik. De lucht is vies en soms oh zo herkenbaar in dergelijke verpleegtehuizen. We strompelen samen over de gang, en ze mompelt hier en daar wat. Ik kijk opzij naar haar en denk in ene terug aan afgelopen Donderdag.

Ik was gevraagd te komen voor het doornemen van “de levensloop” van mijn moeder. De maatschappelijk werkster doet dat bij alle bewoners teneinde bij het verplegend personeel meer inzicht te geven in het leven van de verzorgde. Het was een gesprek van anderhalf uur waarin het leven van mijn moeder vanuit mijn perspectief voorbij kwam. Laat wel gezegd zijn dat diegene die dit soort vragenformulieren maakt echt geen idee heeft wat logica is. De vragen lopen kris kras door elkaar heen en laten geen enkele ruimte voor iemand die meer heeft gedaan dan alleen ademen en vegeteren.

Gedurende dat gesprek was het mooie en nare dat je direct en soms bijzonder confronterend terug aan het kijken was op het leven van een familielid. Wat had ze ooit verteld over de ups en downs in haar leven. Welke momenten waren bepalend in haar leven. Hoe heeft ze mijn vader ontmoet en wanneer zijn ze getrouwd. Het maakte me weemoedig en trots, ze heeft het toch maar geflikt. 3 baklappen in huis die niet altijd even makkelijk waren. Niet al te veel geld en toch het gevoel kunnen geven dat we nooit iets tekort gekomen zijn.

Het einde van het gesprek was pittig en ik zat er redelijk doorheen. Al die verhalen van vroeger deden me wegdromen naar een aantal jaren geleden, nog fris en vol levenslust… en dan nu. Oud, rimpels, krom en zielig. Een echo van die verhalen.

We lopen samen verder de gang door en ik help haar zitten in de huiskamer. Ze snikt en is onrustig terwijl het brood van die dag haar voorgezet is. Ik geef haar de vork in de hoop dat ze weet wat ze er mee moet doen en warempel, ze prikt 2 stukken brood zowel op haar vork als een moment later in haar mond.

Gek dat je dergelijke kleine dingen als groots ervaart terwijl ze ooit zonder problemen de oorlogsjaren overleefde, haar moeder zag sterven, geboorte heeft gegeven aan 3 jongens (en een aantal miskramen, en nee dat ben ik NIET!) haar man hoorde sterven en er niet bij kon, met 18 jaar verhuisde uit de provincie naar Amsterdam…

Wat betreft de levensloop, het is al talloze keren eerder gezegd en ik blijf er bij! Mijn levensloop wil ik graag voor dat ik “weg” ben doorgenomen hebben en de levensloop die nog niet is gelopen voorzien van de kanttekening dat dit leven voor mij niet nodig is. “Pull the plug”

Ik doe de deur open en de lucht komt me zo bekend voor. Vanavond ben ik niet alleen, Bri is mee en dat is fijn. De keuken is verlicht door een TL zoals dat altijd was en binnen brand het licht dat aangaat met timers.
Ik hang mijn jas aan de stoel en beloof mijzelf veel in te pakken. Ik ben weer in mijn ouderlijk huis. Het is even geleden dat ik er was maar de tijd staat daar stil. Het is elke keer weer wonderlijk hoe dat werkt. Er is niemand meer dus er verandert ook niets meer. Wat je achterlaat staat er de volgende keer ook weer. Ik zet de thermostaat lekker hoog en klik de TV aan. Grey’s Anatomy op net 5.

In de keuken pak ik water en de pot met koffie. Het is er een van een trio. 1 voor koffie, 1 voor suiker en 1 voor thee. Beige potten met glimmende dop. Zolang ik kan herinneren staan ze boven op de kast. Naast het koffiezetapparaat staat het gasfornuis. Ik heb dat al een jaar of 2 geleden afgesloten omdat ik anders de veiligheid van Ma en een straal van 1 kilometer niet kon garanderen. En in ene schiet het me te binnen. Jaren geleden werkte ik altijd heel vroeg, half 6 op, broodje en bakkie koffie en weg. Mijn moeder stond altijd op. Ook al zei ik blijf lekker liggen.. ze stond op. En terwijl ik mij aan het aankleden was zette zij koffie. In de koude dagen van het jaar was de kachel nog niet snel warm genoeg dus had ze een oplossing. Ze zette alle 4 de gaspitten even vol uit aan. Als ik dan beneden kwam was en de koffie klaar en het was heerlijk warm in de keuken. Achteraf gezien hebben we geluk gehad dat we geen koolmonoxide vergiftiging hebben gehad 😉

Achter mij de koelkast met de magneetjes waar elk kleinkind uren lang mee kon spelen. Een brief met telefoon nummers van ons zodat ze kon bellen. Helaas werkte dat maar even.

In de kamer ben ik aan het inpakken en maak de grote kast leeg in de voorkamer. Velletje voor velletje pak je het verleden in. Stukje bij beetje stop je het nog aanwezige leven in papier en verstop je het in een doos.

Mijn oog valt op de de grote kast en ik zie het gedeelte waar vroeger het servies stond. Het is een klep die naar beneden opgaat. In die kast zit een spiegel aan de achterkant en de klep is opgelegd met een glimmend stuk rood plastic. In de kast zit licht en als je dat aan doet glimt de kast je tegemoet. Ik kon daar vroeger lang van genieten en weet nog dat zeker in de donkere dagen ik bleef zeuren om “het licht in de glimkast”…

Bovenop de kast een houtsnijwerk. We hadden het als kinderen een aantal jaar gelden gekocht op een van de laatste vakanties die we met een grotere groep doorbrachten. Ze vond houtsnijwerken altijd erg mooi en had “de beer” ook op een goed zichtbare plek staan.

Het servies voor speciale dagen gaat door mijn handen. Kerst, Oud en Nieuw en verjaardagen dat waren de gelegenheden dat dit servies op tafel kwam.

En tussen al die herinneringen en stukjes leven zie je de chaos van de laatste jaren. Overal koekjes, overal naalden en overal maar dan ook overal papiertjes. Op de meest gekke plekken vind je de meest gekke objecten.

Er zijn weer 3 dozen gevuld vanavond. 3 dozen met voor de één waardeloze zooi en voor mij dierbare herinneringen aan een tijd dat alles eenvoudiger leek. Een tijd dat een schouder er altijd was en onvoorwaardelijk aangeboden werd.

De koffie pruttelt en de tv staat aan. Kachel lekker warm en even lijkt het weer alsof het toen was… heel even…

En dan plak ik doos 4 in elkaar.

In het hoekje zit een vrouw, achter de tafel. Haar gezicht is grijs en grauw. Haar grijze dunne haren verraden  een soms moeizaam leven.
De vrouw speelt met een pluche beestje voor haar op de tafel. Ze wisselt van lach naar traan in een oogwenk.
Haar lichaam gebogen en veel te ruim in haar vel.
Haar ogen zonder inhoud staan hol en kil.
Af en toe kijkt ze om zich heen maar zonder richting of doel.
Een traan rolt langs haar wang.

De vrouw zit alleen aan die tafel.
Haar schoenen niet goed aangetrokken.
Ze praat tegen de knuffel en lijkt te wachten op een antwoord.
Soms zwaait de vrouw in de lucht, alsof ze de spoken in haar hoofd weg probeert te jagen.
Ze huilt…

Die vrouw is de vrouw die 3 kinderen kreeg.
Die vrouw is de vrouw die mij leerde veters strikken
Die vrouw is de vrouw die mij leerde zelf te beslissen
Die vrouw is de vrouw waar ik altijd kon komen
Die vrouw is de vrouw die luisterde en raad gaf

Die vrouw kan geen veter meer strikken
Ze kan geen letter meer schrijven of lezen
Ze kan niet meer echt praten
Die vrouw kan amper leven..

Die vrouw dat is mijn Ma…

Vandaag voor het eerst in lange tijd hebben we samen gehuild. Denk niet om dezelfde reden. En ondanks dat ze het niet echt meer is biedt haar schouder nog evenveel troost als toen.

Vandaag was het zo ver, met militaire precisie was deze dag gepland. Al weken stond deze dag als een enorme rode vlek in mijn agenda. Vandaag was de dag dat ik op stap moest met mijn moeder voor het verkrijgen van een nieuw ID bewijs.. ( zie blogpost Staatsgeheim ) …

13:00 scherp was de afspraak.. Uiteraard had ik in de ochtend nog een afspraak in Amsterdam die.. verrassend genoeg.. uitliep 🙂 Rustig terug vanuit Amsterdam .. niet omdat ik van nature zo enorm relaxed ben maar puur en alleen omdat ik de hele weg geterroriseerd werd door .. jawel.. een medebestuurder.. die nou laten we het voorzichtig zeggen “niet echt duidelijk voorzien was van het talent om op een normale manier een auto door het dagelijkse drukke verkeer te loodsen!” .. en ja.. het was een Renault.. (Megane.. sorry) .. De beste man/vrouw (was lastig te zien door de spiegel die vanuit zijn/haar positie gericht stond op de maan!)  remde niet alleen terug tot 45 bij elke bocht (op een 80 kilometer weg) maar ook bij elke tegenligger .. wellicht bang dat zijn/haar Renault te breed zou zijn…

Hoe dan ook ik was 15 minuten te laat .. voor de gemiddelde militair geplande operatie redelijk killing maar het was ff niet anders. Mijn schoonzus was er gelukkig bij wat het geheel wat draaglijker maakt. Samen staan we letterlijk sterk. De planning:

13:00 ophalen verpleeghuis
14:00 foto’s maken
15:00 afspraak gemeentehuis Hilversum (in dit geval)

Geen jas.. hmm.. gelukkig hing deze op een andere plek en was dit snel verholpen. Met veel gepuf en gesteun haar jas aan getrokken en de gang in.. halverwege de gang bleek dat Ma nog even naar het toilet moest.. zucht.. het zijn inderdaad net kinderen 😉 .. dus jas uit.. en “zeiken kreng” 😉

13:21 .. langzaam lopen we richting de schuifdeur die het verpleeghuis afsluit van de buitenwereld.. Ze is redelijk monter en loopt gelaten mee.. soms huilen en dan in ene weer lachen.. De deur gaat open en via een sluis systeem lopen we naar de laatste 2 deuren. Deze gaan open en we staan buiten. De paniek slaat gelijk toe.. ze vind het niet fijn hier te zijn. Ze weet inmiddels niet zo veel meer maar wel dat ze nu haar kleine maar toch wel bekende wereld even verlaat. .. paniek..

Paniek en angst zijn geen goede bondgenoot als je met iemand met Alzheimer op stap moet.. en jawel .. het in de auto stappen is weer een heel karwei. Echt als je dat nog nooit heb meegemaakt kan ik niet uitleggen hoe dat gaat. Gewoon niet meer weten hoe je moet zitten.. niet meer begrijpen wat aanwijzingen zijn.. paniek en onbegrip dat is alles. Ik heb haar op een gegeven moment gewoon half naar binnen moeten trekken omdat het anders niet ging.
“niet zo hard!!!” roept ze nog terwijl ik de auto nog van de handrem moet halen…

13:40 we stoppen voor een drogist die ergens achter in de zaak een fotograaf heeft zitten.. lekker klein plaatsje in de buurt waardoor ik voor de deur kan stoppen. Schoonzus en moeder gaan uit de auto en lopen vast de winkel in, ik parkeer de auto en loop ook de winkel in. Het tafereel is wat we stiekem wel hadden verwacht. Doodsbang staat ze in een klein hokje.. een krukje.. daar moet ze op zitten maar zitten is al een hel zeker als er geen enkele houvast is. Met veel gedoe krijgen we haar op het zitje.. Nou weet ik niet of jullie op de hoogte zijn van de voorschriften die gelden voor het maken van foto’s voor officiële documenten maar.. .dat zijn er nog al wat.
“die mond moet dicht hoor!” zegt de (overigens zeer vriendelijke) mevrouw .. in gedachten zucht ik een diep… tel tot 10 en vertel haar dat we weinig invloed hebben over haar uitdrukking en gedragingen.

Uit respect voor mijn moeder plaats ik de foto die gemaakt is niet. Geloof me dat het aardig wat moeite koste een foto te krijgen die enigszins in de buurt komt van wat iemand zou beschouwen als “acceptabel op een zeer rudimentair niveau!” wat zoveel betekend als “we zullen het er mee moeten doen!” de foto straalt uit wat je liever net ziet… De dame die de foto maakte zei letterlijk “1 voor in het ID bewijs en die andere 3 verscheuren en weggooien.. zo wil je haar niet herinneren..”

14:00 en we lopen langs de kassa rekenen de foto’s af en gaan richting de auto. Weer een stapje dichterbij …
Ik besluit om even de C1000 in te lopen in een poging het humeur van Ma wat omhoog te krijgen.. eerst de auto in en ze wachten samen op me. Ik haal lekker een zakje met goede chocola..
Op weg naar het gemeentehuis maken we de zak zo goed als soldaat.. ze vind het heerlijk.. net als ik en schoonzus.. Lekker de radio aan en omdat ik wat extra tijd heb rij ik lekker een omweg naar het gemeentehuis.. Ze knapt helemaal op.. let niet meer op mijn rijstijl (dat is al heel bijzonder te noemen) en geniet weer.. “heerlijk .. ” komt er af en toe uit..

14:35 .. we lopen het gemeentehuis binnen.. we zijn lekker op tijd en melden ons bij de balie. Alles klopt en we moeten even wachten (afspraak was pas om 15:00) .. maar het gaat wat sneller en we zijn aan de beurt. Met zijn 3en verdringen we ons voor het raampje en ik geef de spullen. Proces verbaal voor de vermissing van het huidige paspoort en de foto’s. Uiteraard kwam er een opmerking over de foto’s die zouden niet goed zijn. Enige uitleg aan de mensen was voldoende dat als plausibele reden aan te nemen en ze zetten er een aantekening bij. Ik vertel het hele verhaal in een notendop en het is wel duidelijk.. mijn moeder mag gewoon lekker gaan zitten terwijl ik het afhandel..

Vingerafdrukken hoeven niet.. handtekening hoeft niet en in overleg met de medewerkers mag ik het document ophalen over een week of 2.. dus eigenlijk… stiekem.. is mijn moeder eigenlijk nou zeg maar.. eeuuhh een beetje voor Jannes Lulles mee.. ze heeft 20 seconden voor de balie gestaan en daarna heb ik alles afgehandeld.. Moet zeggen dat ze erg vriendelijk en meegaand waren.. petje af voor de medewerkers! Geen kwaad woord.. nou ja behalve dat vestje.. dat kon echt niet hoor…

We gaan weer terug en het was eigenlijk best te doen.. bij het gemeentehuis weet ze zelfs uiteindelijk gedeeltelijk zelf in te stappen.. de chocola doet zijn werk 🙂

Terug in het verpleeghuis valt me op hoe snel alles weer is zoals het was.. ze zit op haar stoel en haar lieve gezicht veranderd in een oogwenk weer in een verdrietig gezicht als ik haar zeg dat ik ga… Er is niet genoeg chocola om dat gezicht weg te krijgen…

Mij resteerde eigenlijk alleen een stevige koppijn waarschijnlijk omdat ik erg tegen de dag opgezien had.. en gek genoeg viel die best mee…

Menno

Ze beweegt haar wijs en middelvinger langs haar duim boven de tafel. Alsof er iets zit wat wij niet zien… Haar hand beweegt van links naar rechts over de tafel .. vergelijk het met een chef kok die het laatste ingrediënt met veel precisie en aandacht over zijn nieuwste culinaire creatie strooit… alleen er komt niets uit.

“wat een leuk vestje heb je aan” zeggen we.. en ze verteld op haar manier dat ze die in Giethoorn heeft gekocht.. gisteren.. met de bus.. Hoe ze er was gekomen? .. “met de bus” antwoord ze zelfverzekerd.. “Neem nog maar een slok koffie anders is het zo koud…” zeg ik tegen haar.. Continue reading →